Veelgestelde vragen
Met de ‘plataancheck’ meten we fijnstof door de schors van platanen te analyseren. Zo krijgen we inzicht in de luchtkwaliteit in verschillende gebieden. Hieronder vind je de meest gestelde vragen over het onderzoek, de plataan en de app. Staat het antwoord op jouw vraag er niet tussen? Neem dan contact met ons op.
Over de plataancheck
Hoe werkt het meten van fijnstof via platanenschors?
Fijnstofdeeltjes hechten zich aan de ruwe schors van platanen. De plataan is een boom die jaarlijks ‘vervelt’. Je weet dus dat het fijnstof op een stuk schors daar in één jaar op is neergeslagen. Door monsters te nemen en deze te analyseren, kun je de concentratie van fijnstof in de lucht meten.
Waarom wordt specifiek de plataan gebruikt voor deze metingen?
Platanen hebben ruw schors dat goed fijnstof opvangt, waardoor nauwkeurige metingen mogelijk zijn. Ze vervellen elk jaar, waardoor een stuk schors een goede momentopname biedt.
Kan ik ook andere boomsoorten gebruiken voor de meting?
Nee, het onderzoek is specifiek gericht op platanen omdat hun schors jaarlijks vervelt. Tijdens de winterperiode slaat de bast fijnstof uit de lucht op. Wanneer de plataan in het voorjaar zijn schors loslaat, kunnen onderzoekers deze schors analyseren om de hoeveelheid fijnstof in de omgeving te bepalen.
Wat gebeurt er met de gegevens na de analyse?
De resultaten worden geanonimiseerd en gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en rapportage over luchtkwaliteit. Je krijgt bericht wanneer de resultaten bekend zijn.
Wie voert de analyse uit van de monsters?
Het Franse project Ecorc’Air (‘schorslucht’) vond een methode om de depositie van fijnstof te meten via magnetische meting van ijzerdeeltjes op de schors van platanen, bomen die ieder jaar vervellen. Zij voeren daarom de analyse van de monsters uit.
Hoe worden de resultaten geanalyseerd?
De monsters worden in een laboratorium geanalyseerd met speciale apparatuur voor fijnstofdetectie.
Hoe betrouwbaar zijn de metingen van fijnstof?
De metingen zijn wetenschappelijk onderbouwd, maar variabelen zoals weer en locatie kunnen de resultaten beïnvloeden.
Heeft het weer invloed op de hoeveelheid fijnstof op de schors?
Het weer heeft invloed op de hoeveelheid fijnstof in de lucht, dus als er langdurig geen regen valt is dit terug te zien in de fijnstof opslag.
Hoe vaak kan ik deelnemen aan de plataancheck?
Er is geen limiet. Je kunt zo vaak meedoen als je wilt: hoe meer monsters hoe beter. Oogst echter niet later dan 9 mei.
Hoe kan ik andere mensen betrekken bij de Plataancheck?
Deel je ervaringen via social media of nodig vrienden uit om mee te doen. Ons ultieme doel is om alle platanen in Nederland te meten, dus hoe meer hoe beter!
Plataanschors verzamelen
Waaraan kan ik een plataan herkennen?
Je herkent de plataan meestal makkelijk aan zijn gevlekte bast/schors en de grote drie- tot vijf-lobbige bladeren, die een stevige, ruwe getande rand hebben. De bladeren zijn glanzend groen aan de bovenkant en dof en bleker aan de onderkant.
Kan ik elke plataan gebruiken om een monster van te nemen?
Let op dat je plataan aan de volgende eisen voldoet:
- De plataan mag niet te oud zijn – een volwassene moet er met zijn/haar armen omheen kunnen.
- De boom is gezond.
- De schors laat gemakkelijk los.
Wat moet ik doen als ik geen plataan in de buurt heb?
Dan moet je iets beter zoeken? Platanen zijn vaak te vinden in steden, maar ook in bossen en langs wegen. Sommige gemeentes hebben een kaart van elke boom in de gemeente staat, zodat je platanen bij jou in de buurt op kunt zoeken.
Hoe verzamel ik een correct monster van de schors?
Kies een stuk schors het stuk tussen de 1.00 en 1.70 meter hoog. Neem nu een nieuw, ongebruikt diepvrieszakje en doe deze voorzichtig binnenstebuiten om je hand, als een handschoen. Pak met deze hand voorzichtig een stuk boomschors ten grootte van je hand. Trek daarna het zakje om de boomschors heen.
Wat is er allemaal nodig om een monster te nemen?
- Pen
- Blocnote/papier
- Smartphone met de app
- Diepvrieszakjes (hersluitbaar of met zip-loc is makkelijk)
Om de verzamelde monsters uiteindelijk op te sturen heb je een grote envelop en voldoende postzegels nodig.
Download ook ons handige Plan van Plataanpak: print uit en neem mee!
Kan ik meerdere monsters van dezelfde boom nemen?
Ja, dat kan. Neem dan wel monsters van verschillende kanten van de boom. In de app aan kan je aangeven of het de wegzijde is of niet.
Plataanmonsters opsturen
Hoe moet ik monsters verpakken voor verzending?
Elk monster dat je neemt, verpak je – samen met de code die de app je geeft – luchtdicht in een plastic zakje. Doe deze zakjes samen in een grote envelop die je voorzien van voldoende postzegels op de post doet.
Zijn er kosten verbonden aan het opsturen van de monsters?
We vragen je de verzendkosten voor eigen rekening te nemen. Tip: door slim te verpakken kun je kosten besparen, bijvoorbeeld zodat het een brievenbuspakje wordt (je pakje mag maximaal 38 x 26,5 x 3,2 cm zijn, en niet zwaarder zijn dan 2 kg). Ook zijn er natuurlijk verschillende postaanbieders waaruit je kunt kiezen, zoals PostNL, DHL, TNT…
Krijg ik een bevestiging als mijn monster is ontvangen?
Daar kunnen we helaas niet aan beginnen. Wel krijg je een melding wanneer de uitslag bekend is.
Kan ik mijn monsters persoonlijk afleveren in plaats van op te sturen?
Dit is niet mogelijk.
Wat gebeurt er als mijn monster verloren gaat tijdens de verzending?
Dan hebben we pech en kunnen we je monster helaas niet analyseren.
Moet ik mijn gegevens bijvoegen bij de monsters?
Nee, de code uit de app toevoegen aan je monster is voldoende.
App, privacy en gegevensverwerking
Worden mijn gegevens anoniem verwerkt?
Ja, de gegevens worden geanonimiseerd en alleen gebruikt voor onderzoeksdoeleinden. Je kunt zelf aangeven of je naam bij je meting wordt gepubliceerd in de app
Op welke apparaten werkt de app?
De app is beschikbaar voor zowel iOS als Android.
Moet ik een account aanmaken om de app te gebruiken?
Ja, voor het noteren van de plataan en het krijgen van een code moet je een account aanmaken.
Wordt mijn locatie gebruikt door de app?
Ja, je locatiegegevens zijn nodig om de fijnstofmetingen te kunnen koppelen aan specifieke locaties. Zonder locatiegegevens hebben de metingen geen zin.
Na het onderzoek / resultaten
Hoe lang duurt het voor de uitslag bekend is?
De rapportage wordt pas gedaan als het volledige onderzoek is afgerond. Dit kan enkele maanden in beslag nemen, afhankelijk van de hoeveelheden schors die verzameld zijn.
Hoe word ik op de hoogte gebracht van de uitslag?
Je krijgt bericht via het mailadres waarmee je je in de app hebt aangemeld.
Kan ik de resultaten vergelijken met andere locaties?
Jazeker. Zodra de resultaten bekend zijn in de app, kun je resultaten van verschillende locaties bekijken en vergelijken.
Wat betekent het als er veel fijnstof op mijn locatie wordt gevonden?
Veel fijnstof op jouw locatie wijst op een hogere concentratie luchtverontreiniging, mogelijk door verkeer of industrie.
Fijnstof
Fijnstof is toch eigenlijk overal? Waarom zou je het nog extra meten?
Hoe meer metingen, hoe duidelijk het wordt waar de concentratie (ultra)fijnstof hoger is dan op andere plekken. Zo krijg je ook een beeld van welke bron deze afkomstig is.
Hoe schadelijk is fijnstof eigenlijk?
Meer informatie over fijnstof en ultrafijnstof kun je vinden bij onder andere TNO, RIVM en de Gezondheidsraad.
